بیماری پوستی کورک (دمل): علت، تشخیص و درمان
کورک و دمل بزرگ، برآمدگی‌های چرکین و دردناکی هستند که توسط باکتری‌هایی که یک یا چند فولیکول مو را آلوده یا متورم می‌سازند، در زیر پوست ایجاد می‌شوند. کورک‌ها (دانه‌ها) در ابتدا به صورت توده‌هایی قرمز و حساس نمایان می‌شوند. این توده‌ها به سرعت پر از چرک شده و بزرگتر و دردناک‌تر می‌شوند و در نهایت ترکیده و تخلیه می‌شوند. بیماری کورک می‌تواند در محل یک کیست ترکیده و یا دمل کوچک ایجاد شود. دمل بزرگ مجموعه‌ای از چند کورک است که در کنار هم یک ناحیه عفونی را در زیر پوست تشکیل می‌دهند. بیشتر کورک‌ها را می‌توان از طریق بریدن و تخلیه آنها برطرف کرد، این یک فرآیند جراحی کوچک است که طی آن دهانه کورک باز شده و چرک آن تخلیه می‌گردد.
کورک چیست؟
کورک یک عفونت پوستی است که از فولیکول مو یا غده چربی پوست آغاز می‌کند. این عفونت‌ها که از آنها با نام آبسه پوستی نیز یاد می‌شود، عفونت‌های موضعی هستند که در عمق پوست ایجاد می‌شوند. کورک معمولاً به شکل یک ناحیه حساس قرمز بروز می‌کند که با گذشت زمان سفت و محکم شده و در نهایت مرکز آن نرم و پر از عفونت می‌شود. این عفونت در واقع سلول‌های سفید خونی است که بدن برای از بین بردن آلودگی و عفونت، آنها را با کمک جریان خون می‌فرستد. مجموع این سلول‌های سفید خونی، باکتری‌ها و پروتئین‌ها چرک نامیده می‌شود. در نهایت چرک یک دهانه را ایجاد می‌کند که از طریق جراحی می‌توان آن را باز کرد. این دهانه گاهی به طور خود به خود در سطح پوست باز می‌شود.
انواع
دمل‌های بزرگ
دمل بزرگ در واقع یک آبسه چرکین در سطح پوست است که توسط باکتریوم استافیلوکوک اورئوس ایجاد می‌شود. این تورم و آبسه اغلب گروهی از فولیکول‌های مو را در خود جای می‌دهد. از این رو بزرگتر از یک کورک یا دانه معمولی ظاهر می‌شود. یک دمل بزرگ می‌تواند یک یا چند دهانه بر روی پوست داشته باشد و بعد از تب یا سرماخوردگی بروز کند.
آکنه کیستی
آکنه کیستی نوعی آبسه چرکی است و هنگامی که مجراهای چربی مسدود و ملتهب می‌شوند، شکل می‌گیرد. آکنه کیستی در مقایسه با التهاب‌های سطحی که توسط آکنه‌های معمولی ایجاد می‌شوند، بافت عمیق‌تری از پوست را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
هیدرآدنیت چرکی
هیدرآدنیت چرکی وضعیتی است که طی آن به دلیل التهاب موضعی فولیکول‌های مو، چند آبسه چرکی در ناحیه زیر بغل و اغلب کشاله ران ایجاد می‌شود. درمان این نوع از التهاب‌های پوستی به کمک آنتی‌بیوتیک‌ها دشوار است، از این رو برای درمان آنها باید از یک فرآیند جراحی استفاده کرد تا فولیکول‌های موی موجود در ناحیه ملتهب به منظور رفع التهاب پوستی خارج شوند.
کیست پیلونیدال
کیست پیلونیدال گونه نادری از آبسه‌های چرکی است که درون یا بالای خط وسط باسن رشد می‌کند. کیست‌های پیلونیدال اغلب به صورت نواحی کوچک التهاب در قسمت پایینی ناحیه رویش مو (فولیکول مو) بروز می‌کنند. به مرور زمان به دلیل تحریک‌های ناشی از فشار مستقیم، این نواحی متورم بزرگتر، سفت‌تر و دردناک می‌شوند و به صورت برآمدگی‌های حساسی بروز می‌کنند که نشستن را دشوار می‌سازند.
گل مژه
گل مژه یک برآمدگی قرمز رنگ دردناک و کوچک است که در انتهای مژه، زیر پلک چشم و یا درون پلک چشم رشد می‌کند. گل مژه در اثر التهاب موضعی غده‌های عرقی یا فولیکول مژه‌های پلک رشد می‌کنند و اغلب با شالازیون (توده‌هایی که در قسمت داخلی پلک بالایی یا پایینی رشد می‌کند) اشتباه گرفته می‌شود. شالازیون اغلب بدون درد است و به جای عفونت، توسط انسداد و التهاب غدد چربی ایجاد می‌شود.
عوامل ایجاد کورک‌ها
بیشتر کورک‌ها توسط یک نوع میکروب (باکتری‌های استافیلوکوکال) ایجاد می‌شوند. این میکروب از طریق خراش یا بریدگی‌های کوچک پوستی وارد بدن می‌شود و یا از طریق مو به فولیکول مو می‌رسد. بیماری‌ها و مشکلات سلامتی زیر باعث می‌شود که خطر ابتلا به عفونت‌های پوستی در افراد افزایش یابد:
- دیابت
- مشکلات مربوط به سیستم ایمنی بدن
- تغذیه ضعیف
- بهداشت نامناسب
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مضر که باعث تحریک و خارش پوست می‌شوند.
علائم و نشانه‌ها
بیماری کورک به صورت یک برآمدگی سفت، قرمز و دردناک با اندازه‌ای در حدود 1.27 سانتی‌متر رشد می‌کند که با گذشت چند روز نرم‌تر، بزرگتر و دردناک‌تر می‌شود و کیسه‌های چرکین بر روی آن شکل می‌گیرد. از نشانه‌های بروز عفونت‌های شدید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عفونت کردن پوست اطراف کورک و قرمز، دردناک، گرم و متورم شدن آن
- رشد تعداد بیشتری از کورک‌ها در اطراف کورک اصلی
- تب
- متورم شدن غدد لنفی
چه زمانی باید به دنبال درمان پزشکی باشیم؟
- هنگام بروز تب
- زمانی که غدد لنفی متورم شوند.
- زمانی که پوست اطراف کورک قرمز شود یا رگه‌های قرمز رنگ بر روی آن ظاهر شود.
- زمانی که درد آن شدید شود.
- زمانی که کورک تخلیه نمی‌شود.
- زمانی که کورک دیگری در کنار کورک اصلی رشد کند.
کورک‌ها در چه نقاطی از بدن رشد می‌کنند؟
کورک‌ها اغلب در نواحی زیر رشد می‌کنند:
- گردن
- زیر بغل
- کتف
- باسن
زمانی که کورک بر روی پلک رشد می‌کند به آن گل مژه گفته می‌شود.
روش‌های تشخیص
پزشک می‌تواند با انجام معاینه‌های فیزیکی علل بروز انواع کورک‌ها را تشخیص دهد. قسمت‌های مختلفی از بدن تحت تأثیر این نوع از عفونت‌های پوستی قرار می‌گیرند. به همین دلیل ممکن است پزشک در مورد برخی دیگر از نواحی بدن سؤال کرده و یا آن نواحی را معاینه کند.
درمان کورک
استفاده از کمپرس آب گرم
اولین راه درمان برای اکثر کورک‌ها اِعمال گرما بر روی آنها است که شامل خیساندن ناحیه عفونت در آب گرم و یا گذاشتن کیسه آب گرم بر روی آنها است. شما می‌توانید با 3 یا 4 بار گذاشتن یک پارچه گرم و نمناک مانند یک لیف به مدت 20 تا 30 دقیقه بر روی کورک، کورک‌های کوچک را درمان کنید. اِعمال حرارت، جریان خون را در ناحیه اطراف کورک افزایش می‌دهد و بدن را قادر می‌سازد تا با ارسال پادتن‌ها و سلول‌های سفید خون به ناحیه عفونت، بهتر با عفونت مبارزه کند. این امر به تخلیه خود به خود کورک کمک می‌کند. زمانی که کورک تخلیه شد، برای محافظت از پوست خود آن را با یک نوار پانسمان تمیز بپوشانید تا چرک تخلیه شده در پارچه جذب شود. سپس ناحیه کورک را روزانه با صابون ضد باکتری بشویید تا از گسترش عفونت جلوگیری کنید. فردی که در مراقبت از ناحیه عفونت به شما کمک می‌کند هم باید دستان خود را کاملاً با صابون ضد باکتری بشوید.
برش و تخلیه
ممکن است پزشک شما برای تخلیه کردن یک کورک یا دمل بزرگ، بریدگی کوچکی بر روی نوک آن ایجاد کند. عفونت‌های عمیقی که امکان تخلیه کامل آنها وجود ندارد، می‌توان با گازهای استریل پوشاند تا از این طریق بهتر خیس شده و چرک باقی مانده از آنها تخلیه گردد.
مصرف آنتی بیوتیک‌ها
از آنتی بیوتیک‌ها اغلب برای از بین بردن عفونت‌های میکروبی استفاده می‌شود. اگر عفونت به پوست اطراف کورک نیز سرایت کرده باشد، پزشک اغلب برای درمان آن آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند. با این حال، مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در هر وضعیتی ضروری نیست. نکته‌ای که باید به آن اشاره کرد این است که آنتی بیوتیک‌ها به سختی می‌توانند از دیواره خارجی آبسه چرکی عبور کنند و نمی‌توانند بدون انجام یک فرآیند جراحی برای تخلیه چرک، به تنهایی یک آبسه چرکی را درمان کنند. در بیشتر موارد بریدن و تخلیه کورک برای درمان عفونت کافی است.
درمان اسکار و زخم کورک
تزریق کورتيکواستروئيد
تزریق کورتيکواستروئيد می‌تواند به صاف کردن محل زخم بیماری کورک کمک کند. در این روش بعد از تمیز کردن ناحیه تزریق با یک محلول ضدعفونی کننده، با استفاده از یک سوزن ظریف کورتيکواستروئید به طور مستقیم درون زخمی که بر روی پوست یا زیر پوست قرار دارد، تزریق می‌شود.
لایه‌برداری شیمیایی یا میکرودرم ابریژن
لایه برداری و میکرودرم ابریژن از جمله روش‌های درمانی مؤثری هستند که برای درمان زخم کورک مورد استفاده قرار می‌گیرند. این روش‌ها لایه آسیب دیده پوست را از بین می‌برند. بسته به میزان عمیق بودن زخم ممکن است چند جلسه درمان لازم باشد.
چگونه از رشد کورک‌ها جلوگیری کنیم؟
شما می‌توانید با توجه به نکات زیر از رشد کورک‌ها جلوگیری کنید:
- شست و شوی کامل لباس‌ها، رختخواب و حوله‌های عضوی از خانواده که مبتلا به کورک است.
- تمیز کردن و درمان جراحات کوچک پوستی
- انجام برنامه روزانه بهداشت فردی
- مراقبت کردن از سلامتی خود تا حد ممکن
