روشن کردن پوست یک روش درمانی زیبایی است که برای یکنواخت کردن پوست استفاده می‌شود. این روش با کاهش یا کنترل میزان ملانین در پوست شما کار می‌کند.
یکنواخت نبودن رنگ پوست ممکن است ناشی از هایپرپیگمنتاسیون باشد که لکه‌های تیره را روی پوست شما ایجاد می‌کند. نقاط تاریک پوست ممکن است در اثر لکه‌های سنی، کک و مک یا ملاسما ایجاد شود. مردم برای از بین بردن این نواقص از روش‌های روشن کننده پوست استفاده می‌کنند.
چه چیزی رنگ پوست را تعیین می‌کند؟
ملانین عامل اصلی تعیین کننده رنگ پوست است. ملانین یک رنگدانه بیولوژیکی است که در داخل پوست وجود دارد.
ملانوسیت‌ها سلول‌های تخصصی در اپیدرم (لایه فوقانی پوست) هستند که وظیفه سنتز ملانین را بر عهده دارند. ملانوزوم‌ها ساختارهای اختصاصی درون سلول‌هایی هستند که ملانین را ذخیره می‌کنند.
ملانین ضد آفتاب طبیعی بدن و مسئول محافظت از پوست در برابر اشعه ماوراء بنفش (UV) آفتاب است.
قرار گرفتن بیش از حد در معرض اشعه ماوراء بنفش می‌تواند باعث سرطان پوست شود. ملانین پرتوهای UV را جذب می‌کند و به عنوان یک مانع طبیعی در برابر آن‌ها عمل می‌کند.
مقدار ملانین در پوست مستقیماً به تن رنگ پوست بستگی دارد. پوست تیره ملانین بیشتری نسبت به پوست روشن دارد. بنابراین، افراد دارای پوست تیره در برابر اشعه ماوراء بنفش بهتر محافظت می‌شوند.
همچنین دو نوع ملانین وجود دارد: فوملانین و اووملانین. فوملانین به رنگ قرمز تا زرد است و در افرادی که دارای لکه‌های کمرنگ یا موهای قرمز هستند وجود دارد. اووملانین قهوه‌ای تیره تا سیاه است و در افرادی که دارای جوش‌های تیره و افرادی که به راحتی برنزه می‌شوند وجود دارد. رنگ زرد پوست می‌تواند نتیجه رنگدانه کاروتن باشد.
علت تیرگی پوست بدن و صورت
هایپرپیگمانتاسیون یا ظهور لکه‌های تیره بر روی پوست و در نتیجه ایجاد یک تن پوست غیریکنواخت یک مشکل رایج پوستی است. این لکه‌ها ممکن است به هر یک از دلایل زیر رخ دهد:
نور خورشید
قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آفتاب یا اشعه ماوراء بنفش مضر است. پرتوهای اشعه ماوراء بنفش می‌تواند به سلول‌های لایه اپیدرم پوست آسیب برساند. برای جلوگیری از این آسیب، تولید ملانین افزایش می یابد.
رسوب ملانین در پوست ممکن است منجر به ایجاد لکه‌های تیره، معروف به لکه‌های سنی شود. در افرادی که رنگ پوست تیره دارند، احتمال بیشتری وجود دارد که این لکه‌های ناشی از آفتاب بر روی صورت، دست‌ها یا سایر قسمت های بدن آن‌ها ایجاد شود.
این هایپرپیگمنتاسیون در تلاش برای محافظت در برابر آفتاب سوختگی شکل گرفته و نشانه آسیب آفتاب است.
هورمون‌ها
ملاسما (به نام کلواسما نیز شناخته می‌شود) نوعی از هایپرپیگمنتاسیون تکه تکه است که معمولاً در خانم‌ها مشاهده می‌شود. افزایش تولید ملانین ممکن است در برخی از خانم‌ها در اثر قرار گرفتن در معرض نور خورشید ایجاد شود. هایپرپیگمنتاسیون معمولاً بصورت متقارن در امتداد گونه‌ها، پیشانی و لب فوقانی ایجاد می‌شود.
این تولید بیش از حد ملانین تحت تأثیر عمل هورمون‌های استروژن و پروژسترون قرار دارد.
ملاسما در زنان باردار و خانم‌هایی که داروهای کنترل هورمونی مصرف می‌کنند شایع است زیرا این امر در اثر تغییرات هورمونی ایجاد می‌شود.
سن
ایجاد لکه‌های تیره روی پوست ممکن است با افزایش سن همراه باشد. هایپرپیگمنتاسیون در افراد بالای 40 سال شایع است.
هرچه سن شما بیشتر شود، ملانوسیت‌ها به جای تعداد، در اندازه افزایش می‌یابند. همچنین با افزایش سن، پوست در مناطق خاصی ضعیف‌تر و نازک‌تر به نظر می‌رسد.
این امر باعث ایجاد تضاد بیشتر با لکه‌های تیره‌تر در مناطقی می‌شود که در معرض آفتاب هستند و دراثر سال‌ها قرار گرفتن در معرض آفتاب ایجاد شده‌اند.
آکنه
تغییر رنگ ناشی از آکنه به عنوان هایپرپیگمنتاسیون بعد از التهاب (PIH) شناخته می‌شود. التهاب ناشی از آکنه باعث تولید بیش از حد ملانین شده و باعث ایجاد لکه‌های تیره می‌شود. این امر در افرادی که رنگ پوست تیره‌تری دارند، برجسته‌تر است.
محصولات آرایشی و بهداشتی
لوازم آرایشی مصنوعی با مواد شیمیایی پر شده‌اند تا کارایی بهتری داشته باشند. مواد شیمیایی مورد استفاده می‌توانند برای پوست مضر بوده و به صورت آکنه یا پیری زودرس به پوست آسیب برسانند.
اثر تحریک کننده این مواد شیمیایی باعث هایپرپیگمنتیشن می‌شود.
آلودگی محیط زیست
آلاینده‌های موجود در هوا می‌توانند گیرنده‌های داخل سلولی را فعال کرده و استرس اکسیداتیو را تحریک کنند. این اقدامات باعث ایجاد آسیب به پوست شده و از طریق ایجاد چین و چروک و لکه‌های تیره باعث پیری پوست می‌شود.
ژن
آرایش ژنتیکی به شدت بر رنگدانه‌های پوست فرد تأثیر می‌گذارد. ژن‌ها توزیع و اندازه ملانووزوم‌ها را در پوست تعیین می‌کنند. تولید ملانین توسط آنزیم تیروزیناز تنظیم می‌شود. بنابراین عمل تیروزیناز در رنگ چشم‌ها، موها و پوست تأثیر دارد.
بیماری‌ها
کمبود برخی از مواد مغذی، بیماری‌های خود ایمنی، مشکلات دستگاه گوارش یا اختلالات متابولیکی ممکن است باعث هایپرپیگمنتیشن شود.
دارو
هایپرپیگمنتیشن ناشی از داروها 10٪ -20٪ از کل موارد هایپرپیگمنتیشن را تشکیل می‌دهد. داروهایی که به عنوان یک عارضه جانبی باعث ایجاد لکه‌های پوستی می‌شوند عبارتند از:
-
جلوگیری از بارداری هورمونی
- داکسی سایکلین و آنتی بیوتیک‌های مینوسیکلین
- داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)
- داروهای سیتوتوکسیک یا داروهای شیمی درمانی
- داروهای ضد مالاریا
- فنیتوئین
- آمیودارون
- داروهای ضد روان پریشی
راه‌های رفع تیرگی بدن
روش‌های مختلفی برای درمان لکه‌های پوستی وجود دارد. این روش‌ها با کاهش میزان تولید ملانین یا غلظت آن در پوست شما کار می‌کند. تکنیک‌های مورد استفاده برای روشن شدن پوست عبارتند از:
کرم‌های روشن کننده پوست
برای کاهش لکه‌های تیره ناشی از آکنه یا لکه‌های سنی می‌توان از کرم‌های روشن کننده پوست استفاده کرد. این کرم‌ها می‌توانند توسط پزشک تجویز شوند.
ماده استاندارد در کرم‌های روشن کننده پوست هیدروکینون است. این ماده در غلظت‌های مختلف از 4٪ تا 8٪ تجویز می‌شود، در حالی که غلظت 2٪ آن را در محصولات بدون نسخه می‌توان یافت.
سایر ترکیباتی که ممکن است در کرم‌های روشن کننده پوست وجود داشته باشد عبارتند از: کوجیک اسید، آربوتین، ویتامین C، اسید آزلائیک، اسید گلیکولیک، نیاسین امید، رتینول، استروئیدهای موضعی و اسید ترانکسامیک.
لایه برداری شیمیایی
استفاده از مواد شیمیایی مانند آلفا هیدروکسیل اسیدها (AHA)، تری کلرواستیک استیک (TCA) و رتینول می‌تواند به جوانسازی پوست کمک کند. کاربرد این مواد شیمیایی روی پوست شما به لایه برداری پوست کمک کرده و رشد سلول‌های جدید را تحریک می‌کند.
با کمک یک لایه بردار شیمیایی می‌توان چین و چروک، لکه و جوش را درمان کرد.
لیزر Nd: YAG
این لیزر از دو طول موج نور پر انرژی استفاده می‌کند که ترجیحاً رنگدانه را در پوست هدف قرار می‌دهد. گرمای ناشی از لیزر به سلول‌های حاوی رنگدانه آسیب می‌رساند و در نتیجه وقتی پوست بهبود پیدا کند لکه‌ها از بین می‌روند.
لیزر Nd: YAG لیزر غیر مهارکننده‌ای است که موانع پوست را مختل نمی‌کند. از این لیزر می‌توان برای درمان کک ومک، لکه‌های ناشی از نور خورشید، لکه‌های مادرزادی، خال کوبی و رگ‌های قابل مشاهده استفاده کرد. همچنین می‌توان از آن برای رفع موهای زائد نیز استفاده کرد.
درمان نور با پالس شدید (IPL)
IPL مشابه درمان با لیزر، تابش نور پر انرژی بر روی پوست شما است. پلس‌های نور استفاده شده در IPL به پوست آسیب نمی‌رساند. از اپیدرم عبور کرده و به درم نفوذ می‌کند. رنگدانه‌های ملانین به طور انتخابی نور را جذب می‌کنند.
گرمای تولید شده رنگدانه‌های اضافی را از بین می‌برد. IPL را می‌توان برای درمان لکه‌های قهوه‌ای، کک و مک، و لکه‌های صورتی روی پوست استفاده کرد.
جوانسازی پوست با لیزر
با استفاده از لیزرهایی که پرتوهای نوری با انرژی بالایی دارند می‌توان لایه‌های آسیب‌دیده فوقانی پوست را از بین برد و پوست را برای تولی کلاژن بیشتر تحریک کرد. از لیزر جوانسازی پوست برای درمان لکه‌های تیره پوست، جای زخم آکنه و چین و چروک استفاده می‌شود.
متداول‌ترین لیزرهای جوانسازی پوست عبارتند از:
- اربیم
- دی اکسید کربن (CO2)
میکرودرم ابریژن
لایه بیرونی پوست را می‌توان با استفاده از یک مبدل ساینده یا اسپری کریستال از بین برد. این فرایند لایه برداری پوست را صاف می‌کند و با نرم شدن جای زخم‌های آکنه، کاهش لکه‌های تیره پوست و چین و چروک به رسیدن به پوستی یکنواخت کمک می‌کند.
کدام روش برای من مناسب‌تر است؟
قبل از انجام هر یک از این روش‌های درمانی با پزشک خود مشورت کنید. برخی از انواع لکه‌های پوستی به بعضی از درمان‌ها بهتر جواب می‌دهند. لیزر باید در بعضی از اشکال لکه مانند ملاسما با احتیاط استفاده شود یا اصلا استفاده نشود. این روش‌های روشن کننده پوست می‌توانند وقت‌گیر و پرهزینه باشند و بهترین نتیجه را تضمین نمی‌کنند. بعضی اوقات برای دستیابی به نتیجه مطلوب، ترکیبی از چند روش درمانی لازم است و معمولاً درمان‌های لازم انجام می‌شود. بنابراین، تصمیم‌گیری آگاهانه مهم است.
خطرات روشن کردن پوست
روشن کردن پوست می‌تواند اثرات جانبی ایجاد کند که شامل موارد زیر است:
-
التهاب و قرمزی
- خارش
- احساس سوزش
- پوسته پوسته شدن پوست
تکنیک‌های مورد استفاده برای روشن کردن پوست گاهی اوقات می‌تواند عوارض جدی مانند موارد زیر داشته باشد:
- عفونت پوست
- بدتر شدن رنگدانه‌های پوست
- از دست دادن رنگدانه
- زخم
نکات پیشگیرانه برای مراقبت از خود
شما می‌توانید اقدامات زیر را برای جلوگیری از ایجاد لکه‌های پوستی انجام دهید:
-
برای مدت طولانی از قرار گرفتن در معرض آفتاب خودداری کنید. در صورت امکان در سایه قرار بگیرید.
- روزها از ضد آفتاب استفاده کنید. لازم است از ضد آفتاب با SPF 30 یا بیشتر استفاده کنید و هر 2 ساعت یکبار آن را تمدید کنید.
- پوست خود را با لباس‌های محافظتی مانند کلاه، عینک آفتابی بپوشانید.
- یک روش مراقبت از پوست را دنبال کنید.
- مرتباً پوست خود را تمیز کرده و از شستشوی تهاجمی خودداری کنید.
- از کشیدن سیگار خودداری کنید.
داروهای خانگی برای روشن کردن پوست به طور طبیعی
اگر می‌خواهید به پوست سالم داشته باشید و حتی تن پوست خود را به روش طبیعی روشن کنید، در اینجا راهکارهایی وجود دارد که می‌توانید در خانه امتحان کنید.
توصیه می‌شود که یک آزمایش پچ را انجام دهید تا مشخص شود که به هر یک از این مواد آلرژی دارید یا خیر. این مواد طبیعی می‌توانند به روشن شدن پوست کمک کنند اما سرعت تاثیر آن‌ها تدریجی است. حفظ رژیم غذایی سالم و همچنین پیگیری یک روش مناسب مراقبت از پوست از اهمیت زیادی برخوردار است. مطالعات کمی در مورد مواد طبیعی روشن کننده پوست انجام شده. توصیه می‌شود در صورت عدم موفقیت این درمان‌ها یا مشکلات بیشتر به متخصص پوست مراجعه کنید.
ماست و آرد نخودچی
استفاده از ماست به عنوان داروی خانگی برای جوانسازی پوست یک روش معمول است. استفاده موضعی ماست و همچنین مصرف آن هم در دستیابی به پوستی نرم و هم به درخشندگی پوست کمک می‌کند.
ماست که یکی از محصولات لبنی است، مملو از مواد مغذی است که برای پوست مفید است. اسید لاکتیک موجود در ماست به عنوان یک ماده سفید کننده طبیعی عمل می‌کند. تهیه مواد غذایی با آرد نخودچی می‌تواند به بهبود کیفیت پوست شما کمک کند. همچنین می‌توان از آن برای به دست آوردن چهره روشن‌تر استفاده کرد.
مخلوطی از آرد نخودچی و ماست می‌تواند به مرطوب شدن پوست شما کمک کرده و چربی اضافی آن را از بین ببرد.
- ماست و آرد نخودچی را مخلوط کرده و مخلوط را روی پوست خود بمالید.
- بگذارید 30 دقیقه بماند و خشک شود.
- پوست خود را ماساژ داده و آن را با آب بشویید.
- برای خلاص شدن از شر لکه‌های آفتاب، روزانه 2-3 هفته از این روش درمانی استفاده کنید.
پرتقال
پرتقال برای پوست بسیار مفید است زیرا منبع غنی از ویتامین C است. پرتقال عنوان یک روشن کننده عمل می‌کند و می‌تواند به روشن شدن پوست کمک کند.
همچنین، مصرف روزانه آب پرتقال تازه باعث احیای پوست می‌شود و پوست نرم و صاف می‌ماند.
- آب پرتقال را برای ایجاد یکنواختی پوست روی پوست خود بمالید. همچنین می‌توانید آب پرتقال را به رژیم غذایی خود اضافه کنید تا مزایای آن بهره‌مند شوید.
عسل
لکه‌های تیره روی پوست ممکن است ناشی از خشکی پوست باشد. عسل می‌تواند به عنوان یک آبرسان عمل کرده، پوست را مرطوب کند تا به یکنواختی آن کمک کند. عسل به عنوان یک عامل ضدباکتریایی مانع از ایجاد آکنه می‌شود و به از بین رفتن جای زخم‌های آکنه و لکه‌های سنی کمک می‌کند.
- به طور مستقیم عسل را با کمک گوش پاک‌کن روی نقاط تیره پوست خود بمالید.
لیمو
لیمو از خانواده مرکبات است و پوست را مانند پرتقال تحت تأثیر قرار می‌دهد. اسید سیتریک بالای لیمو پوست را سفید می‌کند و همچنین ویتامین C آن باعث تقویت سلول‌های جدید پوست می‌شود. لیمو سرشار از آنتی‌اکسیدان است که باعث بهبود پوست می‌شود.
- آب لیمو را با آب رقیق کرده و آن را روی پوست بمالید. بعد از 10 دقیقه آن را با آب ولرم بشویید.
همیشه قبل از استفاده از آب لیمو روی پوست خود آزمایش پچ انجام دهید. اسیدهای موجود در آب لیمو می‌توانند در تماس با زخم‌ها باعث ایجاد حساسیت و سوزش بشوند. در صورت وجود زخم‌های باز، از استفاده از لیمو خودداری کنید.
ژل آلوئه ورا
آلوئه ورا به دلیل خنک کننده بودن و اثرات ضد التهابی می‌تواند به عنوان یک ماده روشن کننده پوست مورد استفاده قرار گیرد. استفاده از آلوئه ورا باعث تقسیم سلولی و ترمیم بافت آسیب‌دیده می‌شود. این ویژگی می‌تواند در درمان هایپرپیگمنتیشن کمک کند.
همچنین تجمع ملانین در ملانوفورها منجر به روشن شدن پوست می‌شود. آلوئین، یک ماده مؤثر در آلوئه ورا، باعث تجمع ملانین می‌شود. یک مطالعه نشان داده است که آلوئه ورا می‌تواند به عنوان یک عامل ملانولیتیک غیرسمی برای درمان لکه‌های پوستی مورد استفاده قرار گیرد.
- ژل آلوئه ورا را به صورت خود بمالید.
- بگذارید 15-20 دقیقه رو پوستتان بماند و سپس با آب ولرم بشویید.
زردچوبه
زردچوبه تولید ملانین را مهار کرده و ظاهر یکنواختی به پوست می‌بخشد. همچنین به دلیل داشتن خاصیت آنتی‌اکسیدانی و ضدعفونی‌کنندگی به حفظ پوست سالم نیز کمک می‌کند.
کورکومین یک ترکیب اصلی است که در زردچوبه یافت می‌شود. یک مقاله که در سال 2016 منتشر شد، استفاده از محصولات و مکمل‌های حاوی زردچوبه یا کورکومین را برای بهبود سلامت پوست نشان می‌دهد. این بررسی شامل مصرف خوراکی یا استفاده موضعی زردچوبه بود.
- پودر زردچوبه و ماست را برای تهیه خمیر ترکیب کنید. خمیر را روی پوست خود بمالید.
برخی از انواع پودر زردچوبه می‌تواند لکه‌های زرد رنگ را روی پوست شما ایجاد کند. این لکه‌ها بعد از پاکسازی پوست از بین می‌روند.
خیار 
عصاره خیار برای مراقبت از پوست بسیار مفید است. عصاره خیار که منبع خوبی از آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین‌های A و C است، می‌تواند به هیدراته شدن پوست کمک کند. آن‌ها همچنین به کاهش سوزش و التهاب پوست کمک می‌کنند. علاوه بر این، عصاره خیار سنتز ملانین و ترشح سبوم را مهار می‌کند.
خیار با ایجاد استحکام و انعطاف‌پذیری می‌تواند به روشن شدن پوست کمک کند. این امر به دلیل عملکرد اتصال دهنده کلاژن خیار است. خیار همچنین به خنک شدن پوست کمک می‌کند و می‌توان آن را برای انواع پوست استفاده کرد.
- خیار را رنده کرده و آب آن را روی پوست خود بمالید.
سوالات متداول
آیا رژیم غذایی می‌تواند به روشن شدن پوست کمک کند؟
سلامت عمومی پوست به تغذیه‌‌ای که بدن دریافت می‌کند بستگی دارد. برای دستیابی به پوست سالم و زیبا، پیروی از یک رژیم غذایی متعادل مهم است. این رژیم می‌تواند با استفاده از مکمل‌های غذایی و مواد آرایشی همراه باشد.
آیا تزریق گلوتاتیون باعث روشن شدن پوست می‌شود؟
خاصیت آنتی‌اکسیدانی و ضدمیکروبی (جلوگیری از تولید ملانین) گلوتاتیون آن را به یک "مولکول روشن کننده سیستماتیک پوست" معروف تبدیل کرده است که معمولاً داخل ورید تزریق می‌شود.
تجویز گلوتاتیون برای روشن شدن پوست از طریق حالت‌های مختلف انجام شده است. استفاده موضعی و خوراکی گلوتاتیون بی‌خطر است اما اثربخشی طولانی مدت آن اثبات نشده است. برای تأیید نقش گلوتاتیون باید مطالعات بیشتری انجام شود.
آیا شیمی درمانی می‌تواند رنگ پوست را تغییر دهد؟
ارتباط شیمی درمانی یا ایمونوتراپی با تغییر رنگدانه‌های پوستی رایج نیست. در موارد نادر ممکن است رنگدانه روی پوست، ناخن و مو تیره یا روشن شود. هایپرپیگمنتاسیون ناشی از شیمی درمانی می‌تواند ماندگار باشد.
آیا انجام یوگا به طور منظم باعث ایجاد پوست سالم و روشن می‌شود؟
یوگا به ایجاد تعادل بین سلامت جسمی، عاطفی و روانی شما کمک می‌کند. تمرین روزانه یوگا به بهبود سلامت پوست شما کمک می‌کند و به آن درخشش درونی می‌بخشد. تاثیر یوگا بر پوست به دلیل بهبود هضم و گردش خون است که در اثر انجام تمرینات یوگا حاصل می‌شود.
یوگا همچنین در از بین بردن سموم بدن کمک می‌کند. علاوه بر این، چندین موقعیت یوگا ممکن است به سفت شدن پوست کمک کند، بنابراین باعث کاهش چین و چروک و خطوط ریز صورت می‌شود.
