ریزش مو: علت و روش های جلوگیری از آن

هر تار مو بر روی سر شما طول عمری در حدود 2 تا 5 سال دارد. فولیکول‌های مو دارای چرخه‌ی رشد بوده که مراحل آن عبارت‌اند از رشد، گذار و استراحت. برخی از شرایط خاص و عوامل مربوط به سبک زندگی باعث وارد شدن تعداد بیشتری از موهای شما به مرحله‌ی استراحت می‌شوند که در طی این مرحله فرد دچار ریزش مو می‌شود. به این پدیده تلوژن افلوویوم گفته می‌شود.

چرا ریزش مو اتفاق می افتد؟

افراد به طور طبیعی 50 تا 100 تار موی خود را در هر روز از دست می‌دهند. این ریزش مو محسوس نیست چراکه در همین زمان موهای جدید در حال رشد هستند. ریزش مو زمانی اتفاق می افتد که موی جدیدی جایگزین موهای قبلی نشود.

ریزش مو معمولاً به یک یا چند مورد از عوامل زیر مربوط است:

• سابقه‌ی فامیلی (وراثت). شایع‌ترین علت بروز ریزش مو یک عارضه‌ی وراثتی است که با افزایش سن بروز پیدا می‌کند. این عارضه آلوپسی آندروژنیک یا طاسی مردانه نام دارد. این نوع از ریزش مو معمولاً به تدریج بروز پیدا کرده و یک الگوی مشخص دارد – عقب رفتن خط مو و ایجاد لکه‌های طاسی در مردان و کم پشت شدن موهای تاج سر در زنان.
• تغییرات هورمونی و بیماری‌ها. طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها می‌توانند باعث ریزش موی دائمی یا موقت شوند که در این میان می‌توان به تغییرات هورمونی در طی دوران بارداری، زایمان، یائسگی و مشکلات تیروئیدی اشاره کرد. ازجمله بیماری‌هایی که باعث ریزش مو می‌شوند می‌توان به آلوپسی آره آتا که یک بیماری مربوط به سیستم ایمنی بوده و باعث ایجاد لکه‌های طاسی می‌شود، عفونت‌های پوست سر مثل قارچ کچلی و یک عارضه‌ی روانی به نام تریکوتیلومانیا که در طی آن فرد موهای خود را می‌کند اشاره کرد.
• داروها و مکمل‌ها. ریزش مو می‌تواند در اثر عوارض برخی داروها مثل داروهای مورد استفاده برای سرطان، آرتروز، افسردگی، مشکلات قلبی، نقرس و فشار خون ایجاد شود.
• رادیوتراپی در ناحیه‌ی سر. ممکن است بعد از رادیوتراپی موها به شکل قبل رشد نکنند.
• وقایع به شدت استرس زا. بسیاری از افراد تا چند ماه پس از یک شوک فیزیکی یا روانی دچار ریزش مو می‌شوند. این نوع از ریزش مو موقتی خواهد بود.
• مدل مو و نحوه‌ی پیرایش آن. مدل دادن بیش از حد به مو و یا استفاده از مدل‌هایی که باعث کشیده شدن مو می‌شوند (مثل دم اسبی یا بافت ریز) می‌توانند باعث نوعی از ریزش مو به نام آلوپسی تراکشن یا ریزش موی کششی شوند. استفاده از ماسک مو و محصولات این چنینی نیز می‌تواند باعث ریزش مو شود. در صورت زخم شدن پوست سر، ریزش مو می‌تواند دائمی باشد.

نکات عمومی برای پیشگیری از ریزش مو

شما می‌توانید با رعایت چند نکته‌ی بهداشتی ساده، خطر ریزش مو را کاهش دهید.

از مدل موهایی که باعث کشیده شدن مو می‌شوند دوری کنید.

مو ساختاری قابل انعطاف است ولی تحقیقات نشان می‌دهند که کشیده شدن بیش از حد باعث آسیب دائمی به مو می‌شود. مدل‌هایی مثل بافت ریز و بستن دم اسبی مو باعث کشیده شدن مو از روی پوست سر شده و این اتصال با گذشت زمان تضعیف می‌شود.

از وسایل مدل دهنده‌ی داغ برای مو استفاده نکنید

استفاده از گرما برای مدل دادن به موها باعث تبخیر آب فولیکول مو شده و به آن آسیب وارد می‌کند. سشوار، اتوی مو و فر کننده‌ی مو در گذشت زمان باعث آسیب به موهای شما خواهند شد.

از مصرف مواد شیمیایی و دکلره بر روی موهای خود پرهیز کنید

مواد شیمیایی مورد استفاده بر روی مو باعث آسیب ناگهانی و دائم به فولیکول‌های مو می‌شوند. اگر نگران ریزش مو هستید استفاده از رنگ مو، هایلایت و پراکسید را محدود کنید.

از شامپوهای ملایم و مناسب موی سر خود استفاده کنید

هدف از استفاده‌ی شامپو تمیز کردن موی سر از آلودگی و چربی بیش از حد است. ولی بسیاری از شامپوهای موجود در بازار حاوی مواد خشن برای موهای شما هستند. پس از حتی یک بار استفاده از این شامپوها موی شما روغن و اسیدهای چرب طبیعی که باعث طراوت آن می‌شوند را از دست خواهد داد. قبل از خرید شامپو محتویات نوشته شده بر روی آن را مطالعه کنید و محصولی را انتخاب کنید که تا حد امکان طبیعی باشد. اگر دچار ریزش موی بیش از حد شدید محصول مورد استفاده را تعویض کنید.

از برس های نرم ساخته شده با الیاف طبیعی استفاده کنید

استفاده از برس نرم که با الیاف طبیعی ساخته شده است سطح سبوم (چربی) سالم بر روی موهای شما را افزایش خواهد داد. پروتئین کراتین بر روی موی شما همانند سفال کوبی‌های سقف قرار گرفته و برس زدن ملایم مو در یک جهت و به صورتی که از ریشه‌ی مو به طرف انتهای مو باشد می‌تواند موهای شما را در سطح مولکولی نرم کند. برس زدن روزانه‌ی مو باعث می‌شود تا در حمام نیز کمتر شاهد ریزش دسته‌ای موهای خود باشید.

از مکمل استفاده کنید

مکمل‌های مولتی ویتامین دارای ویتامین‌های A, B, C, D هستند. محققین به این نتیجه رسیده‌اند که این ویتامین‌ها به همراه آهن، سلنیوم و روی برای رشد و حفظ مو و به خصوص در روند تولیدمثل سلولی مو اهمیت زیادی دارند. مکمل‌های مولتی ویتامین در اکثر داروخانه‌ها موجود بوده و می‌توانید برای تهیه‌ی آن‌ها از پزشک خود نیز سؤال کنید.

روش‌های درمانی

روش‌های درمانی مثل پی آر پی (پلاسمای غنی از پلاکت) و نور درمانی ملایم می‌توانند برای جلوگیری از ریزش مو بسیار مؤثر باشند.

• نور درمانی ملایم. این روش روند رشد و ترمیم سلولی را تسریع می‌کند. نشان داده شده است که این روش در افراد مبتلا به آلوپسی باعث کاهش ریزش مو می‌شود. پزشک شما می‌تواند انجام این روش را برای شما تجویز کند.
• پلاسمای غنی از پلاکت. تزریق پلاسمای غنی از پلاکت به داخل پوست سر باعث تحریک رشد مو در مناطقی که دچار ریزش شده‌اند خواهد شد. برای انجام این روش خون فرد را در دستگاه سانتریفیوژ قرار داده و پلاکت‌های آن را جدا می‌کنند. سپس این پلاکت‌ها به پوست سر بیمار تزریق می‌شوند.

ماساژ

یک مطالعه‌ی کوچک در سال 2016 نشان داد که حتی 4 دقیقه ماساژ در روز به مدت 24 هفته تأثیر قابل توجهی در کاهش ریزش مو داشته است. به دلیل کوچک بودن حجم نمونه این روش به طور کامل مورد تأیید قرار نگرفته ولی تأثیر آن در این مطالعه بسیار قابل توجه بوده است.

ترک سیگار

سیگار کشیدن می‌تواند باعث سالخوردگی زودهنگام سلول‌های مو شده و فولیکول‌های مو را آسیب پذیر کند. در مورد ترک سیگار و روش‌های مناسب برای این کار با پزشک خود مشورت کنید.

عوامل خطر

عوامل مختلفی می‌توانند خطر ریزش مو را افزایش دهند که در زیر به برخی از آن‌ها اشاره خواهیم کرد:

• سابقه‌ی طاسی در خانواده‌ی پدر یا مادر
• سن و سال
• کاهش وزن شدید
• برخی از بیماری‌ها مثل دیابت و لوپوس
• استرس
• تغذیه‌ی نامناسب

چگونه می‌توان از ریزش مو در خانم‌ها جلوگیری کرد؟

ریزش مو در خانم‌ها معمولاً در اثر کچلی زنانه، آلوپسی آندروژنتیک، بیماری‌های تیروئید، سالخوردگی و دیگر عارضه‌های هورمونی ایجاد می‌شود. حدود یک سوم خانم‌ها در طول زندگی خود دچار ریزش مو می‌شوند. اگر دچار ریزش مو شده‌اید پزشک شما می‌تواند یکی از روش‌های درمانی زیر را برای جلوگیری از این مشکل برای شما تجویز کند:

• روگین (ماینوکسیدیل)
• آلداکتون (اسپیرونولاکتون) و دیگر داروهای ضد آندروژن
• داروهای ضد بارداری خوراکی
• مکمل آهن به خصوص در مواردی که ریزش مو در اثر کم خونی یا قاعدگی‌های سنگین باشد

خانم‌هایی که به سن یائسگی رسیده‌اند نیز می‌توانند هورمون درمانی را به عنوان راهی برای جلوگیری از ریزش مو و دیگر علائم ناشی از یائسگی در نظر بگیرند.

چگونه می‌توان از ریزش مو در آقایان جلوگیری کرد؟

ریزش مو در آقایان نسبت به خانم‌ها شایع‌تر است. بر اساس آمار انجمن ریزش موی آمریکا، حدود 85 درصد از آقایان تا سن 50 سالگی دچار کم پشتی مو می‌شوند. ریزش مو در آقایان عموماً به دلیل طاسی مردانه، آلوپسی آندروژنیک، افزایش سن و یا کمبود سطح تستوسترون اتفاق می افتد. اگر نگران ریزش موی خود هستید پزشک شما می‌تواند یک یا چند مورد از روش‌های درمانی زیر را برای شما تجویز کند:

• روگین (ماینوکسیدیل)
• پروپشیا (فیناستراید)
• کاشت مو با روش FUT (کاشت مو همراه با بافت های زیرین)
• کاشت مو با روش FUE (کاشت فولیکول مو به تنهایی و بدون بافت های اطراف)

چگونه می‌توان از ریزش موی پس از بارداری جلوگیری کرد؟

بسیاری از خانم‌ها پس از بارداری دچار کمبود آب، خستگی مفرط، استرس و افت سطح استروژن می‌شوند. این مشکلات باعث حساسیت بیش از حد فولیکول‌های مو شده و نهایتاً منجر به ریزش مو می‌شود. مقداری از این ریزش مو نیز مربوط به استرس و خستگی ناشی از بچه دار شدن است. این عارضه موقتی بوده و تا یک سال پس از بارداری برطرف خواهد شد. می‌توانید با ادامه‌ی مصرف ویتامین‌ها، داشتن یک رژیم غذایی سالم و دوری از مدل موهایی که باعث کشیدگی مو می‌شوند از ریزش موی پس از بارداری جلوگیری کنید. متخصصین پوست استفاده از شامپو و حالت دهنده‌های ملایم و همچنین استفاده از مدل موهایی که باعث کاهش ریزش مو می‌شوند را در این دوره توصیه می‌کنند.

چگونه می‌توان از ریزش مو در دوران شیمی درمانی جلوگیری کرد؟

شیمی درمانی روشی است که به سلول‌های سرطانی بدن حمله می‌کند. یکی از عوارض جانبی استفاده از شیمی درمانی، کشته شدن سلول‌هایی است که مسئول رشد مو هستند. معمولاً ریزش مو با فاصله‌ی 2 تا 4 هفته پس از شروع شیمی درمانی آغاز می‌شود.

برخی از افراد قبل از شیمی درمانی موهای خود را می‌تراشند. افراد زیادی با این کار احساس راحتی بیشتری می‌کنند ولی قرار نیست هر فرد تحت شیمی درمانی همه‌ی موهای خود را از دست بدهد. در برخی از موارد موی فرد تنها کم پشت شده و یا خط موی او عقب‌تر می‌رود.

می‌توانید از پزشک خود در مورد استفاده از کلاه‌های سرد کننده‌ی پوست سر مشورت بگیرید. این کلاه‌ها جریان خون پوست سر را در زمان شیمی درمانی کاهش می‌دهند. این روش کاملاً مؤثر نبوده ولی می‌تواند تا حدودی ریزش موی ناشی از شیمی درمانی را کاهش دهد.

سؤالات متداول

چرا به طور ناگهانی دچار ریزش موی شدید شده‌ام؟

ازجمله دلایل بروز ریزش موی ناگهانی می‌توان به استرس، رژیم غذایی ناسالم و بیماری‌های زمینه‌ای اشاره کرد.

آیا شروع طاسی از سن 21 سال ممکن است؟

در 95 درصد از موارد طاسی افراد به دلیل آلوپسی آندروژنیک اتفاق می افتد که به آن طاسی مردانه گفته می‌شود. این یک عارضه‌ی ژنتیکی بوده و می‌تواند آقایان در هر سنی را درگیر کند. حتی ممکن است در سن 21 سالگی این عارضه بروز پیدا کند.

آیا پس از ریزش مو مجدد موها رشد خواهند کرد؟

اگر فولیکول مو تولید مو را متوقف کند، این ریزش مو دائمی خواهد بود.

آیا ریزش مو طبیعی است؟

ریختن روزانه 50 تا 100 تار مو امری طبیعی است. زمانی که تعداد موهای ریخته شده بیشتر می‌شود فرد دچار ریزش مو خواهد شد.

آیا فکر کردن بیش از حد باعث ریزش مو می‌شود؟

بله استرس و ریزش مو با یکدیگر ارتباط دارند.

آیا شیر برای مو مفید است؟

شیر، ماست و تخم مرغ حاوی مواد مغذی ضروری مثل پروتئین، ویتامین B12، آهن، روی و اسیدهای چرب امگا 6 هستند. محصولات لبنی همچنین منبع سرشاری از بیوتین (ویتامین B7) هستند که برای مبارزه با ریزش مو به کار می‌رود.